ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ AΡΧΕΙΟΥ

• Οικονομική Κατάσταση

Η οικονομική πολιτική του Π/Θ κ. Αμπε, γνωστή ως Abenomics, η οποία αποτελείται από «τρία βέλη» την αύξηση της ρευστότητας στην οικονομία, τις μαζικές δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και την κινητοποίηση των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων για αύξηση των επενδύσεων και της απασχόλησης, εδέχθη σοβαρό πλήγμα από την μεγάλη ύφεση που προκάλεσε η υγειονομική κρίση, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον σοβαρός προβληματισμός για την ανάγκη αλλαγής πολιτικής, ώστε να πετύχει η χώρα να βγει από τον εναγκαλισμό ύφεσης και αποπληθωρισμού που την κρατά καθηλωμένη από τα μέσα της δεκαετίας του 90.

Η πολιτική των Abenomics, που χρονολογείται από το τέλος του 2012, πράγματι είχε κάποιες επιτυχίες στο αρχικό στάδιο εφαρμογής της, καθώς το γιέν υποτιμήθηκε, τα επιχειρηματικά κέρδη αυξήθηκαν σημαντικά και ο NIKKEI 225 κινείται πλέον στο επίπεδο των 23.000 μονάδων, τη στιγμή που είχε πέσει κάτω από τις 10.000 μονάδες πριν από την εγκαινίαση της πολιτικής του κ. Αμπε.

Όμως, σταδιακά η πολιτική αυτή έχασε τη δυναμική της, καθώς δεν έγινε εφικτή η επίτευξη του στόχου 2% για των πληθωρισμό, με μόνη εξαίρεση την περίοδο της πρόσκαιρης επίδρασης της αύξησης του ΦΠΑ στις τιμές (από 5% σε 10%, σε δύο δόσεις). Ο δείκτης τιμών το 2017 ήταν αρνητικός -0,2%, ενώ το 2018 πέρασε σε θετικό έδαφος 0,2%, για πέσει ξανά στο -0,9% το 2019.

Παράλληλα, οι επιχειρήσεις δεν προχώρησαν σε επενδύσεις ανάλογες της αύξησης των κερδών, ενώ επέδειξαν απροθυμία για την αύξηση των μισθών σε επίπεδα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση της εσωτερικής ζήτησης. Οι προσδοκίες των νοικοκυριών για τις προοπτικές της οικονομίας εξακολουθούν να είναι αρνητικές με αποτέλεσμα τη στασιμότητα της κατανάλωσης.

Στο δεύτερο τρίμηνο 2020 το ΑΕΠ μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 27,8% σε πραγματικές τιμές. Σύμφωνα με προσωρινά στατιστικά στοιχεία, η μείωση του ΑΕΠ έναντι του προηγουμένου τριμήνου ήταν 7,8%, σημειώνοντας αρνητική ανάπτυξη για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο. Την ίδια περίοδο σε τρέχουσες τιμές η οικονομία συρρικνώθηκε 26,4% σε ετήσια βάση και 7,4% σε τριμηνιαία βάση.

Τα στοιχεία του 2ου τριμήνου είναι χειρότερα των προβλέψεων που μιλούσαν για συρρίκνωση του ΑΕΠ σε πραγματικές τιμές κατά 26,6% και υπερβαίνουν κατά πολύ την μέχρι τώρα χειρότερη επίδοση συρρίκνωσης του ΑΕΠ κατά 17,8% στο 1ο τρίμηνο του 2009, λόγω της τότε παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Μάλιστα, οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις έρχονται ως συνέχεια της συρρίκνωσης της οικονομίας το 4ο τρίμηνο 2019, κατά 7,0% σε ετήσια βάση, όταν επλήγη από την αύξηση του ΦΠΑ από 8% σε 10% τον Οκτώβριο και από ένα καταστροφικό τυφώνα. Στο 1ο τρίμηνο συνεχίστηκε η επιδείνωση της οικονομίας με πτώση του ΑΕΠ κατά 2,5%, λόγω των πρώτων αρνητικών επιπτώσεων του Covid 19.

Πρόκειται για τη χειρότερη επίδοση της οικονομίας από το 1955 που υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία. Όμως, πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι η οικονομία στο 3ο τρίμηνο θα ανακάμψει με ρυθμό της τάξεως του 10% σε ετήσια βάση, δεδομένης της σταδιακής επανέναρξης της οικονομικής δραστηριότητας μετά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Βέβαια για να επιστρέψει η οικονομία σε προ-πανδημικό επίπεδο ενδεχομένως θα χρειαστούν αρκετά χρόνια.

Η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της οικονομίας, στο 2ο τρίμηνο έπεσε κατά 8,2% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Τη μεγαλύτερη μείωση είχαν οι δαπάνες για ταξίδια, φαγητό και ψώνια λόγω των μέτρων παραμονής και εργασίας καθ’ οίκον.

Οι ιδιωτικές κεφαλαιουχικές δαπάνες, ένας ακόμη βασικός πυλώνας της εγχώριας ζήτησης, μειώθηκαν κατά 1,5%, ενώ οι ιδιωτικές επενδύσεις σε κατοικίες μειώθηκαν 0,2%, λόγω της αβεβαιότητας που επέφερε η πανδημία.

Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών από ξένους τουρίστες, μειώθηκαν κατά 18,5%, εξ αιτίας της πτώσης της ζήτησης από το εξωτερικό, λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση του Covid 19.

Αντίστοιχα, οι εισαγωγές σημείωσαν σχετικά περιορισμένη πτώση 0,5%, κυρίως λόγω της ανθεκτικότητας των εισαγωγών από την Κίνα.

Στο τέλος του 2019 το δημόσιο χρέος ήταν 12,2 τρις δολάρια και αντιστοιχούσε περίπου στο 240% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος αυξάνεται συνεχώς από τα μέσα της δεκαετίας του 90, λόγω των συνεχών μέτρων για την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού και της αύξησης των δαπανών υγείας και πρόνοιας από τη γήρανση του πληθυσμού. Εκτιμάται ότι τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας θα εκτοξεύσουν το δημόσιο χρέος σε επίπεδα άνω του 250%. Βέβαια το χρέος αυτό είναι κυρίως σε γιέν και το 90% αυτού αποτελείται από εγχώριο δανεισμό. Πέραν τούτου η Ιαπωνία είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής παγκοσμίως και κατέχει συναλλαγματικά αποθέματα και άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό που υπερβαίνουν τα 3 τρις. δολάρια. Οι παράγοντες αυτοί εξακολουθούν να διατηρούν σε υψηλά επίπεδα τις αξιολογήσεις του αξιόχρεου της χώρας.

Η κυβέρνηση έθεσε ως προτεραιότητα την οικονομική ανάκαμψη έναντι της μείωσης του δημοσίου χρέους. Σύμφωνα με δήλωση του Ιάπωνα Υπουργού Οικονομικών, χωρίς οικονομική ανάκαμψη η δημοσιονομική εξυγίανση δεν είναι εφικτή. Όμως παράλληλα κύκλοι του υπουργείου οικονομικών δηλώνουν ότι επιβάλλεται η παρακολούθηση της κατάστασης σχετικά με το δημόσιο χρέος.

Πάντως, σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο του ιδρύματος οικονομικών ερευνών της Nomura, η κυβέρνηση μετά την κρίση της πανδημίας, οφείλει να μετατοπίσει το επίκεντρο της οικονομικής της πολιτικής από τη λήψη δημοσιονομικών και νομισματικών μέτρων σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ώστε να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της οικονομίας.