ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ AΡΧΕΙΟΥ

• Οικονομική Πολιτική--Άλλο

Διεξήχθη στη Λεμεσό το διήμερο 5 και 6 Οκτωβρίου τ.ε. η συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κατόπιν ανταπόκρισης στο ενδιαφέρον για φιλοξενία της που επέδειξε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου κ. Κ. Ηροδότου, ενώ ενδιαφέρον για να φιλοξενηθεί η συνεδρίαση υπήρξε και από άλλους Διοικητές Κεντρικών Τραπεζών της Ε.Ε. Με αυτή την ευκαιρία η Πρόεδρος της ΕΚΤ βρέθηκε στην Κύπρο για δεύτερη φορά μέσα σε διάστημα 7 μηνών. Η πρώτη ήταν τον περασμένο Μάρτιο, όταν πέραν των επίσημων συναντήσεων που είχε, συμμετείχε και σε συνέδριο που διοργάνωσε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου με καλεσμένους στελέχη από την επιχειρηματική κοινότητα (βλ. Έγγραφο μας με ΑΠΦ 2710/117/451/31.3.22).

            Η συνεδρίαση αυτή αξιολογείται ως ιδιαίτερα σημαντική, λόγω της τρέχουσας κατάστασης στην ευρωπαϊκή οικονομία. Το κυριότερο θέμα συζήτησης απετέλεσε η σμίκρυνση του ισολογισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δεδομένου ότι η τράπεζα έχει αποκτήσει ομόλογα τρισεκατομμυρίων (κυρίως ομόλογα κρατών-μελών της ευρωζώνης). Τα ομόλογα έχουν αποκτηθεί μέσω των δύο προγραμμάτων, του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (APP) και του Έκτακτου Προγράμματος Αγοράς Πανδημίας (PEPP). Μάλιστα αρκετοί κεντρικοί τραπεζίτες, προεξάρχοντος του Αυστριακού κεντρικού τραπεζίτη και μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, κ. Robert Holzmann, έχουν θέσει πολλές φορές πρόσφατα το θέμα του περιορισμού του ισολογισμού της τράπεζας, δηλαδή τη λεγόμενη ποσοτική σύσφιξη στην παρούσα συγκυρία, κατά την οποία η ΕΚΤ έχει ήδη ξεκινήσει τον κύκλο αύξησης των βασικών της επιτοκίων, σε μια προσπάθεια να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, που βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Οι επίσημες ανακοινώσεις, πάντως, για τη σμίκρυνση του χρέους σύμφωνα με τους Financial Times αναμένονται περί τα τέλη του έτους. Πιθανολογείται ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει στη μείωση του ποσού επανεπένδυσης ομολόγων, που λήγουν και τα οποία αφορούν κυρίως σε κρατικά ομόλογα, ενώ οι καθαρές αγορές μέσω του ΑPP τερματίστηκαν τον Ιούλιο του 2022 και μέσω του PEPP τον Μάρτιο του ιδίου έτους.

            Η προτεινόμενη αλλαγή, η οποία σμικρύνει τον ισολογισμό της τράπεζας (γνωστή ως ποσοτική σύσφιξη) ενδεχομένως να τεθεί σε ισχύ το πρώτο τρίμηνο του 2023. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΚΤ, το υπόλοιπο περιουσιακών στοιχείων που η ΕΚΤ διακρατούσε στον ισολογισμό της μέσω του PEPP ανερχόταν σε 1,7 τρισ. Ευρώ στις 23 Σεπτεμβρίου τ.ε. Το συνολικό υπόλοιπο του προγράμματος APP ανερχόταν στα 3,26 τρισ. Ευρώ στο τέλος Αυγούστου τ.ε., εκ των οποίων τα 2,6 τρισ. Ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία δημοσίου τομέα (PSPP). Η συνολική αξία των κυπριακών ομολόγων που διακρατούνταν στον ισολογισμό της ΕΚΤ, μέσω των δύο προγραμμάτων (PEPP και PSPP), ανερχόταν στα 6,78 δισ. Ευρώ μέχρι τέλος Αυγούστου τ.ε. Οι αγορές κρατικών ομολόγων διατηρούν χαμηλά τις αποδόσεις και κατά συνέπεια το κόστος δανεισμού των κρατών μελών.

            Υπενθυμίζεται ωστόσο στο σημείο αυτό ότι σε σχετική ερώτηση στη Φραγκφούρτη στις 8 Σεπτεμβρίου τ.ε., η Πρόεδρος της ΕΚΤ κα Κριστίν Λαγκάρντ, είχε δηλώσει ότι δεν ήταν η ώρα για συζήτηση της σμίκρυνσης του ισολογισμού της τράπεζας και ότι το ζήτημα είναι πρόωρο, αφού το βασικό εργαλείο της ΕΚΤ για αντιμετώπιση του πληθωρισμού είναι τα επιτόκια. Υπενθυμίζεται επίσης ότι μεσοπρόθεσμος στόχος της ΕΚΤ είναι για τον πληθωρισμό το 2%.

            Ωστόσο, το ΔΣ αποφάσισε τα ομόλογα που αποκτήθηκαν μέσω του PEPP να επανεπενδύονται τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024, ενώ σε ότι αφορά το APP τα ποσά από την εξόφληση των ομολόγων να επανεπενδύονται «για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία άρχισε να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της η ΕΚΤ και, σε κάθε περίπτωση, για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο για τη διατήρηση συνθηκών άφθονης ρευστότητας και της ενδεδειγμένης κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής». Οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν σχετικά ότι τείνει να αναδειχθεί σε σημαντικό πρόβλημα η έλλειψη εξασφαλίσεων λόγω της πολιτικής της ΕΚΤ για αγορά ομολόγων, τα οποία χρησιμοποιούνται και ως μέσον για άντληση ρευστότητας.

            Σχετικά με τις στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, εργαλείο που επιστρατεύεται για την εξασφάλιση ρευστότητας στις τράπεζες, το ΔΣ της ΕΚΤ σημείωσε στην τελευταία απόφασή του ότι θα αξιολογεί τακτικά το πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής της.

            Τέλος, στο πλαίσιο της επίσκεψης της αυτής η κ. Λαγκάρντ και ο οικοδεσπότης της συνεδρίασης του ΔΣ της ΕΚΤ, κ. Κ. Ηροδότου συζήτησαν με περίπου 100 φοιτητές και φοιτήτριες δημοσίων και ιδιωτικών πανεπιστημίων της Κύπρου.